Autor książek:
- “Świat banalny. Wiersze” (1998)
- “Rozum spokorniał. Rozmowy z twórcami kultury” (2000)
- “Drzewa wierzą naprawdę. Wiersze” (2001, wstęp ks. Jan Twardowski, posłowie Irena Conti)
- “Nauka a polityka” (2001, pod red. prof. Marii Szyszkowskiej)
- “Bagaże Franza K. czyli podróż, której nigdy nie było” (2004; w 2021 na motywach tej książki powstał spektakl “Circus Kafka” w reż. Michała Walczaka w Teatrze Żydowskim w Warszawie)
- “Bądź moim Bogiem” (2007 i 2017; w 2016 na motywach tej powieści Marcin Przybylski zrealizował słuchowisko Teatru Polskiego Radia pt. “Pieśń ujdzie cało” z m.in. Barbarą Krafftówną, Teresą Budzisz-Krzyżanowską, Moniką Węgiel, Marcinem Hycnarem; w 2019 adaptację powieści zrealizowała reżyserka Agnieszka Bresler z osadzonymi kobietami w Zakładzie Karnym w Krzywańcu) – powieść dedykowana postaci Wiery Gran
- “Oczy Brigitte Bardot. Dramat” (2008)
- “Hotel Europa. Rozmowy” (2009)
- “Spełniony” – wywiad- rzeka z Marianem Kociniakiem (2010)
- zbiór wywiadów “Wolne” (2012)
- “Było, więc minęło. Joanna Penson – dziewczyna z Ravensbrück, kobieta Solidarności, lekarka Wałęsy” (2013) – książka znalazła się w finale Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej.
- powieść “Złodzieje koni” (2014)
- “Wybór Ireny” (2014) – biografia reporterska łączniczki Ireny Gelblum.
- zbiór wywiadów “Obecność” (2015)
- “To, co najważniejsze. Irena Jun i Stanisław Brudny. Rozmowy” (2015)
- “Krafftówna w krainie czarów” (2016; w 2021 powstał inspirowany książką pełnometrażowy film dokumentalny pod tym samym tytułem w reż. Macieja Kowalewskiego i Piotra Konstantinowa, ze scenariuszem, udziałem i produkcją kreatywną → nagrody dla filmu poniżej; w 2023 powstał monodram pod tym samym tytułem z premierą na Toruńskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora – tekst, wykonanie, reżyseria)
- “Podwójne życie reporterki. Oriana Fallaci i Teresa Torańska” (2017, tytuł “Książka roku 2017” przyznany przez Magazyn Literacki “Książki”; Grand Prix w kategorii “wydarzenie wydawnicze” dla Wydawnictwa Prószyński i S-ka – przyznane przez OZGRAF).
- zbiór reportaży Teresy Torańskiej z lat 1970-1983 “Takie układy” (2019, wybór, opracowanie i posłowie; wstęp Małgorzata Szejnert)
- “Mała nocna muzyka. Gwiezdne skrzypce Wandy Wiłkomirskiej” (2019, książka dla dzieci z ilustracjami Julii Cybis, w 2021 orkiestra AUKSO przygotowała słuchowisko wg tej książki)
- “Z kim tak ci będzie źle jak ze mną? Historia Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata” (2020)
- “Nadziemie. Wiersze” (2021, w formie audiobooka na kanale podcastu “Drozdowisko” Teresy Drozdy – youtube, spotify)
- “Trzy życia Ireny Gelblum” (2023, wstęp prof. Norman Davies, tekst wprowadzający Marian Turski).
Autor sztuk teatralnych:
“Na gałęzi”,
“Biografia” (realizacja Teatr Polskiego Radia, obsada: Grażyna Barszczewską, Krzysztof Gosztyła, Grzegorz Damięcki, reż. Janusz Kukuła),
“Uwaga – złe psy!” (Teatr Wytwórnia/Teatr Na Woli/Teatr Studio – monodram Małgorzaty Rożniatowskiej w reż. Michała Siegoczyńskiego),
“Naznaczeni” (realizacja Teatr Polskiego Radia, obsada: Elżbieta Kijowska, Maria Ciunelis, Marta Chodorowska i Mariusz Szczygieł, reż. Piotr Łazarkiewicz i TVP Kultura, obsada: Tomira Kowalik i Urszula Dudziak, reż. Remigiusz Grzela),
“Błękitny diabeł” (monodram na 60-lecie pracy artystycznej Barbary Krafftówny w jej reżyserii – wspólnie z Józefem Opalskim, prapremiera w Teatrze Muzycznym w Gdyni, premiera w Teatrze Narodowym w Warszawie),
“SM”,
“First Lady” (realizacja Teatra Radia TOK FM, w roli tytułowej Sławomira Łozińska, w obsadzie m.in. Ewa Dałkowska, Krzysztof Kowalewski, Antonina Girycz, reż. Andrzej Piszczatowski),
“Oczy Brigitte Bardot” (Teatr Na Woli – 80. urodziny Barbary Krafftówny, która zagrała wspólnie z Marianem Kociniakiem, reżyseria Maciej Kowalewski i Teatr Polskiego Radia, obsada: Ewa Ziętek i Arkadiusz Janiczek, reż. Kamil M. Małanicz),
“Oriana Fallaci. Chwila, w której umarłam” (Teatr Studio, reżyseria i wykonanie Ewa Błaszczyk; Nagroda Literacka im. Leopolda Staffa 2018 – wspólnie z Ewą Błaszczyk, przeniesienie Teatr TV),
“Nieostrość widzenia” (Teatr Kwadrat, monodram napisany dla Ewy Ziętek, reż. Wawrzyniec Kostrzewski),
“Jest tylko pełnia. Jest tylko pustka” o Ernie Rosenstein i jej malarstwie
a także scenariuszy spektakli:
“Patty Diphusa” wg Pedro Almodovara, “Marilyn i Papież” (oba monodramy w wykonaniu Ewy Kasprzyk; “Patty” aktualnie w repertuarze Teatru Polonia, prapremiera Le Madame, premiera TR Warszawa)
“Smażone zielone pomidory” według powieści Fannie Flagg (monodram Elżbiety Czerwińskiej, był w repertuarze Teatru Powszechnego w Warszawie, aktualnie na Scenie SPATiF).
Przełożył sztukę “Jentl” Izaaka Baszewisa Singera i Leah Napolin, której premiera odbyła się 26 listopada 2021 roku w Teatrze Żydowskim w Warszawie w reż. Roberta Talarczyka z muzyką Hadriana Filipa Tabęckiego. Przetłumaczył także dramat izraelskiego autora Iddo Netanyahu “Don Samuel Abravanel” (Nagroda Prezydenta Miasta St. Warszawy w I Międzynarodowym Konkursie im. Szymona Szurmieja na Dramat o Tematyce Żydowskiej) dotyczącej sytuacji Żydów w Hiszpanii u schyłku XIV wieku.
Dwukrotny stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kilkakrotnie nominowany do nagrody im. Barbary N. Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy (w tym konkursie w 2013 roku jego rozmowa z Wandą Wiłkomirską zajęła drugie miejsce) a także do nagrody Grand Press.
Po rozmowę z Teresą Nawrot z książki “Wolne” sięgnęli Karol Radziszewski i Dorota Sajewska w projekcie RE//MIX: JERZY GROTOWSKI a także w filmie dokumentalnym “Książę”.
Współtwórca filmów dokumentalnych “Polska Jasienicy” (2010, miniserial dokumentalny TVN, scenariusz i rozmowy) reż. Rafał Mierzejewski a także “Krafftówna w krainie czarów” (2021, scenariusz, rozmowy, producent kreatywny) reż. Maciej Kowalewski i Piotr Konstantinow. Film pokazywany m.in. na Krakowskim Festiwalu Filmowym, Festiwalu “Młodzi i Film” w Koszalinie, Festiwalu Filmów i Spotkań Niezwykłych w Sandomierzu, Festiwalu Dwa Brzegi w Kazimierzu Dolnym, Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Polish Film Festival in America w Chicago, Polski Dokument 2021: Niezwykli, Silni, Genialni w Szczecinie; Kozzi Film Festival w Zielonej Górze; film otrzymał nagrodę Best Document about a Person na festiwalu Best Documentary Award w Londynie, nominację w kategorii Documentary Feature Film na Madrid Film Awards a Bartosz Piotrowski i Marcin Janos Krawczyk nagrodę za najlepsze zdjęcia od PSC Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych.
W 2022 roku był jurorem na Festiwalu “Młodzi i Film” w Koszalinie w nowej sekcji Konkurs Pełnometrażowych Debiutów Dokumentalnych.
Od początku istnienia Ogólnopolskiego Konkursu im. Andrzeja Żurowskiego dla Młodych Krytyków Teatralnych zasiada w jego Kapitule (9 edycji). Jest też w kapitule Międzynarodowego Konkursu im. Szymona Szurmieja na Dramat o Tematyce Żydowskiej.
Od stycznia 2010 roku jest stałym współpracownikiem “Zwierciadła”, gdzie publikuje swoje wywiady. Dotąd jego rozmówcami dla “Zwierciadła” byli (for a magazine “Zwierciadło” he interviewed): Paweł Althamer, Jerzy Antkowiak, Hanna Banaszak, Sabina Baral, Andrzej Bargiel, Ewa Bem, Marek Bieńczyk, Katarzyna Bonda, Halina Bortnowska, Marcin Bosak, Jowita Budnik, Jean-Claude Carriere, Stanisława Celińska, Sylwia Chutnik (dwukrotnie), Izabella Cywińska, Agnieszka Drotkiewicz, Elżbieta Dzikowska, Wojciech Eichelberger, Ewa Ewart, Barbara Falender, Wojciech Fangor (ostatni wywiad pt. “Płynna granica bieli” a później także portret malarza pt. “Płynna granica czerwieni”), Andrzej Fidyk, Fisz, Misia Furtak, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Agnieszka Glińska, prof. Michał Głowiński, Manuela Gretkowska (dwukrotnie), Katarzyna Grochola, Dawid Grosman, Karolina Gruszka, Magdalena Grzebałkowska, Julia Hartwig, Grażyna Hase, Agnieszka Holland, Jan Holoubek, Wojciech Jagielski (reporter), Martyna Jakubowicz, Krystyna Janda, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Anna Maria Jopek, Aleksandra Justa, Tomasz Karolak (dwukrotnie), Katarzyna Kasia, Ewa Kasprzyk, Kayah, Dorota Kędzierzawska, Jan Klata, Maja Kleczewska (dwukrotnie), Dominika Kluźniak (dwukrotnie), Lucyna Kobierzycka, Jan Kobuszewski, Marian Kociniak, Dorota Kolak, Aleksandra Konieczna, Małgorzata Kożuchowska (dwukrotnie), Barbara Krafftówna (później również jej portret “Niby ptak”), Hanna Krall (dwukrotnie), Henryka Krzywonos-Strycharska, Małga Kubiak, Natalia Kukulska, Agata Kulesza, Gaba Kulka, Iza Kuna (dwukrotnie), Aleksandra Kurzak, Monika Kuszyńska, Olena Leonenko, Yasmin Levy, Bogusław Linda, Marta Lipińska, Ewa Lipska (dwukrotnie), Antonia Lloyd-Jones, Magdalena Łazarkiewicz, prof. Ewa Łętowska, Sławomira Łozińska, Alicja Majewska, Marcin Masecki, Dorota Masłowska, William Stanley Merwin, Jarosław Mikołajewski, Jan Młynarski, Agnieszka Morawińska, Ennio Morricone, Sławomir Mrożek, Paweł Mykietyn, Kasia Nosowska, Agata Nowicka “Endo”, Daniel Olbrychski, Lidia Ostałowska, Maja Ostaszewska, Maria Pakulnis, Edoardo Perazzi, Maria Peszek (dwukrotnie), Magdalena Piekorz, Mazarine Pingeot, Agnieszka Lubomira Piotrowska, Grażyna Plebanek, Ewa Podleś, Zofia Posmysz, Kinga Preis, Krystyna Prońko, Beata de Robien, Kasia Rosłaniec, Anda Rottenberg, Eustachy Rylski, Hanna Samson, Leszek Sankowski, Irena Santor, Tomasz Sekielski, Anna Seniuk, Maria Seweryn, Kamil Sipowicz, Wojciech Smarzowski, Agnieszka Smoczyńska, Filip Springer, Allan Starski, Danuta Stenka, Jerzy Stuhr, Maciej Stuhr, Małgorzata Szczęśniak, Mariusz Szczygieł, Małgorzata Szumowska, Borys Szyc, Ewa Szykulska, Olga Tokarczuk, Teresa Torańska, Magdalena Tulli, Marian Turski, Krzysztof Varga, Tomas Venclova, Wojciech Waglewski, Aleksandra Waliszewska, Lech Wałęsa, Herbjorg Wassmo, Izadora Weiss, Dorota Wellman, Robert Więckiewicz (dwukrotnie), Barbara Włodarczyk, Adam Woronowicz, Marcin Wrona, Katarzyna Kolenda-Zaleska, Israel Zamir, Oskar Zięta, Sylwia Zientek. Wcześniej w cyklu “Zwierciadła” pt. “Pejzaże pamięci” rozmawiał m.in. z Dorotą Landowską, Ewą Małas-Godlewską, Wandą Wiłkomirską, prof. Ewą Łętowską. Od numeru „styczeń 2023” prowadzi w „Zwierciadle” autorski cykl rozmów „Mam wpływ”. Otworzyła go rozmowa z Janiną Ochojską, następnie bohaterami rozmów byli: Jurek Owsiak, Orina Krajewska, Dorota Wellman, Krystyna Budnicka, Marek Roefler, Jolanta Kwaśniewska, Robert Hojda, Agata Komorowska, Magdalena Rigamonti, Agnieszka Holland, Ewa Ewart, Karolina Gruszka i Iwan Wyrypajew, Anna Morawska-Borowiec, Monika Horna-Cieślak, Ewa Zadrzyńska-Głowacka, Marcel Andino Velez.
Od 2021 roku współpracuje z weekendowym magazynem Newsweeka “Odlot” pod redakcją Katarzyny Janowskiej.
Przeprowadza też obszerne wywiady dla miesięcznika “Ruch Muzyczny” z wybitnymi przedstawicielami środowiska muzycznego: Jadwiga Mackiewicz (Ciocia Jadzia z Filharmonii), Józef Kański, Tadeusz Strugała, Jerzy Maksymiuk, Krzysztof Jakowicz, prof. Irena Poniatowska.
W Akademii Teatralnej w Warszawie prowadził cykl spotkań InspirATorzy. Bohaterami byli: amerykański scenograf Vincent Mountain, Maria Peszek, Krystyna Janda, Joanna Kulig, Joanna Kos-Krauze.
W Teatrze Żydowskim w Warszawie prowadzi cykl spotkań “Bagaże Kultury”. Spotkania, które się odbyły w tym cyklu (in The Jewish Theatre in Warsaw he hosts cultural meetings, their topics and guests): 1. Ida Kamińska. Aktorka totalna/Ida Kaminska. Total Actress (Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Stanisława Celińska, Ewa Dąbrowska, Mariusz Szczygieł, Szymon Szurmiej, Golda Tencer, Helena Wilda); 2. Agnieszka Holland. O kinie i innych rzeczach/Agnieszka Holland about cinema and other things; 3. Hannah Arendt. Rzecz o banalności miłości/Hannah Arendt. A Report on the Banality of Love (Ewa Dąbrowska, Feliks Falk, Zofia Posmysz, Michał Sobelman, Danuta Szaflarska); 4. Julian Tuwim. Poeta i ojciec/Julian Tuwim. Poet and a Father (córka/daughter Ewa Tuwim-Woźniak, Kira Gałczyńska – daughter of Konstanty Ildefons Gałczyński; aktorzy/actors Gołda Tencer, Ernestyna Winnicka, Jerzy Walczak, Dawid Szurmiej – interpretacja wierszy Tuwima/ presented Tuwim’s poetry; piano Bartek Salamon); 5. Józef Hen. Rozmowa na 90 urodziny/ Józef Hen – Interview for 90th birthday (Józef Hen, Janusz Gajos); 6. Jerzy Ficowski. Odkrywca / Jerzy Ficowski. The Discoverer (Elżbieta Ficowska, Julia Hartwig, Jowita Budnik/Marek Węglarski); 7. Aleksander Bardini. Profesor, któremu aktorzy zawdzięczają prawie wszystko /Aleksander Bardini. Professor to whom the actors owe almost everything (Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz, prof. Barbara Osterloff, Barbara Krafftówna, Andrzej Seweryn, Ignacy Gogolewski, Olga Lipińska); 8. Jerzy Kosiński. Tajemnice/Jerzy Kosiński. Secrets (Leopold Rene Nowak, Iza Kuna, Ksawery Jasieński, Paweł Sala); 9. Ryszarda Hanin. Aktorstwo silniejsze niż szczerość/Acting stronger than sincerity (Jan Matyjaszkiewicz, prof. Barbara Osterloff, Małgorzata Rożniatowska, Joanna Friedman, Andrzej Makowiecki); 10. Leopold Tyrmand. Człowiek światowy/Man of the World (Barbara Hoff, Wanda Warska, Paweł Brodowski, Wojciech Karolak, Paweł Pańta). 11. Janusz Morgenstern. Do widzenia, do jutra (Krystyna Morgenstern, Andrzej Wajda, Jan Englert, Andrzej Kotkowski). 12. Anda Rottenberg (Anda Rottenberg, Anna Wacławik-Orpik, Monika Niemczyk, Krzysztof Materna). 13. Izabella Cywińska (Izabella Cywińska, Danuta Szaflarska, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Danuta Stenka). 14. Krzysztof Kowalewski (Krzysztof Kowalewski, Marta Lipińska) 15. Daniel Passent (Daniel Passent, Marian Opania); 16. Konstanty Gebert (Konstanty Gebert, Stanisław Krajewski, Robert Więckiewicz); 18. Stefan Kisielewski (Jerzy Kisielewski, Zofia Kucówna, Małgorzata Gąsiorowska, Wiesław Uchański, Włodzimierz Press); 17. Wiera Gran (Joanna Szczęsna, Ewa Błaszczyk, Małgorzata Burzyńska-Keller, Marcin Przybylski); 19. Andrzej Krakowski (Andrzej Krakowski, Andrzej Wajda, Janusz Zaorski, Majka Elczewska, Piotr Chomik); 20. Wanda Sieradza (Zygmunt Sieradzki, Sławomira Łozińska, Barbara Pietkiewicz, Danuta Stankiewicz, Robert Osam-Gyaabin, Lidia Pawelec, Włodzimierz Sandecki, Eugeniusz Brzeziński, Jan Krzyżanowski); 21. Michael Schudrich (Michael Schudrich, Marek Węglarski, Michał Górczyński); 22. Danuta Szaflarska (Danuta Szaflarska, Izabella Cywińska, Łukasz Kos); 23. Władysław Szpilman (Halina Szpilman, Krzysztof Jakowicz); 24. Jerzy Hoffman; 25. Feliks Falk (Feliks Falk, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Urszula Grabowska); 26. Sabina Baral (Sabina Baral, Krystyna Janda)
Od stycznia 2019 jest kierownikiem literackim Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich.
Od września 2007 prowadził spotkania w warszawskiej redakcji “Gazety Wyborczej” z cyklu “Teatr, Muzyka, Kino w Gazeta Cafe” (jego kuratorką jest Dorota Wyżyńska). Jego rozmówcami w tym cyklu byli m.in. (hosting meetings in daily “Gazeta Wyborcza” open for public he interviewed): Kasia Adamik, AIR, Seweryn Blumsztajn, Konstantin Bogomołow, Paweł Borowski, Ryszard Bugajski, Jean-Claude Carriere, Marcin Cecko, Olga Chajdas, Łukasz Chotkowski, Magdalena Cielecka, Piotr Cieplak, Ewa Dałkowska, Damian Damięcki, Marina Dawydowa, Waldemar Dąbrowski, Paweł Demirski, Marcin Dorociński, Urszula Dudziak, Małgorzata Dziewulska, Jan Englert, Maciej Englert, Piotr Fronczewski, Rafał Fudalej, Janusz Gajos, Krzysztof Garbaczewski, Agnieszka Glińska, Robert Gliński, Jacek Głomb, Piotr Gruszczyński, Karolina Gruszka, Mariusz Grzegorzek, Roman Gutek, Katarzyna Herman, Vaclav Havel, Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Jerzy Jarocki, Grzegorz Jarzyna, Dorota Kędzierzawska, Tomasz Karolak, Wojciech Kępczyński, Maja Kleczewska, Redbad Klijnstra, Marian Kociniak, Nikolaj Kolada, Bartek Konopka, Maciej Kowalewski, Paweł Krawczyk, Tomasz Kubikowski, Agata Kulesza, Aleksandra Kurzak, Barbara Krafftówna, Borys Lankosz, Marcin Liber, Artur Liebhart, Bogusław Linda, Antoni Łazarkiewicz, Magdalena Łazarkiewicz, Piotr Łazarkiewicz, Olgierd Łukaszewicz, Paweł Łysak, Rafał Maćkowiak, Wojciech Malajkat, Michał Merczyński, Zygmunt Miłoszewski, Rafał Mohr, Teatr Montownia, Janusz Morgenstern, Katarzyna Nosowska, Maciej Nowak, Daniel Olbrychski, Maja Ostaszewska, Władysław Pasikowski, Krzysztof Penderecki, Franciszek Pieczka, Jerzy Pilch, Agnieszka Lubomira Piotrowska, Jacek Poniedziałek, Andrzej Poniedzielski, Renata Przemyk, Artur Reinhart, Paweł Sala, Emmanuelle Seigner, Andrzej Seweryn, Maria Seweryn, Jerzy Skolimowski, Wojciech Smarzowski, Krzysztof Stelmaszyk, Danuta Stenka, Monika Strzępka, Jerzy Stuhr, Maciej Stuhr, Danuta Szaflarska, Małgorzata Szczęśniak, Mariusz Szczygieł, Paweł Sztarbowski, Mariusz Treliński, Magda Umer, Andrzej Wajda, Krzysztof Warlikowski, Peter Weir, Robert Więckiewicz, Przemysław Wojcieszek, Adam Woronowicz, Leszek Wosiewicz, Marcin Wrona, Iwan Wyrypajew, Krzysztof Zanussi, Michał Żebrowski.
W Centrum Kultury w Błoniu prowadził autorski cykl spotkań z artystami i ich książkami. Jego gośćmi byli (In the Cultural Center in Blonie, near Warsaw, he hosted meetings with artists and their books, his guests were): Małgorzata Braunek, Stanisława Celińska, Urszula Dudziak, Elżbieta Dzikowska, Krystyna Janda, Teresa Lipowska, Joanna Moro, Wiesław Ochman, Jerzy Stuhr, Magdalena Zawadzka.
19 kwietnia 2017 roku Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej (na wniosek Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu w Polsce i Fundacji Shalom) odznaczyło go honorowym medalem “Powstanie w Getcie Warszawskim” za „kultywowanie pamięci o oporze i walce Żydów z faszyzmem niemieckim podczas II wojny światowej, zwalczanie przejawów dyskryminacji rasowej, ksenofobii i antysemityzmu oraz upowszechnianie wiedzy o kulturze i historii Żydów”.
22 grudnia 2017 Rada Miejska Starogardu Gdańskiego jednogłośnie przyznała mu Medal za Zasługi dla Starogardu Gdańskiego. Wręczenie odbyło się w Starogardzkim Centrum Kultury, po spektaklu Ewy Błaszczyk “Oriana Fallaci. Chwila, w której umarłam” wg jego tekstu.
W 2018 roku otrzymał również Medal Starosty za działalność publicystyczną i literacką a zwłaszcza za książkę „Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska”.
W 2022 roku odebrał honorowy Medal za Zasługi z okazji 100. rocznicy powrotu Starogardu Gdańskiego do Polski.
ENGLISH
Remigiusz Grzela (born 1977, Starogard Gdański) – poet, playwright, prose writer, lecturer and journalist. He has published fifteen books and has often written for the press.
Among his books are:
„Bagaże Franza K. czyli Podróż, której nigdy nie było” („The Baggages of Franz K. or The Journey That Never Happend”) about Franz Kafka and Jews from Eastern Europe
„Bądź moim Bogiem” („Be My God”) – a novel about Vera Gran, a singer from Warsaw Ghetto
„Było, więc minęło. Joanna Penson – dziewczyna z Ravensbrück, kobieta Solidarności, lekarka Wałęsy” („It was, so it’s been. Joanna Penson – girl from Ravensbrück, woman from Solidarity, Walesa’s doctor”)
„Złodzieje koni” („Horse Thieves”) – novel about three generations of men in a family
„Wybór Ireny” („Irena’s Choice. Three Women, Three Lives, One Face”) about IrenaGelblum, later named Conti Di Mauro, a Polish Jewish woman and a soldier in the Jewish Fighting Organization, whose heroism during the Warsaw Ghetto Uprising inspired the Allies’ admiration and respect. Irena to her dying day kept her heroic actions and true identity secret pretending Italian poet living in Warsaw.
On the 19th April 2017, on 74th anniversary of the outbreak of the Warsaw Ghetto Uprising he was decorated with the honorary medal „Uprising in Warsaw Ghetto” by the Association of the Jews Veterans and Victims of The Second World War, Association of Children of Holocaust in Poland and Shalom Fondation for „cultivating memory about the resistance and about the struggle of Jews against German fascism during World War II, for fighting against racist discrimination, xenophobia and antisemitism, and for popularization of the knowledge about Jewish culture and history.
His plays have been presented in stage versions and translated into other languages.
Be My God was Grzela’s prose debut. The novel was dedicated to Vera Gran and was published in August 2007. Remigiusz Grzela has visited Vera Gran and offered his book to her in September 2007, two months before she passed away.
About a novel “Be My God” (“Bądź mom Bogiem”)
A young journalist sees a woman in the underground that he recognizes from somewhere. Time passes and he realises he has seen her face on photos in his family house. It is Erica, the wife of his father’s friend, Borys – a legendary poet who killed himself many years before. After his death the wife disappeared. This accidental meeting inspires the journalist to look into the poet’s history and the fate of his marriage. Asking questions to the poet’s Polish friends leads him nowhere, except the shrink’s office, they just know very little of Erica. After the unsuccessful psychotherapy the journalist goes to Paris, supposedly to make an interview with Vera, a singer famous in the Warsaw ghetto. He manages to find the old lady, who is difficult to communicate with and constantly afraid of torture and spies. He gains her trust eventually and befriends her exceptional neighbours – the last assistant to Marlene Dietrich and Lola, the drag queen. Unexpectedly he also finds Erica and discovers the secret for many years carefully guarded by his father.
Be My God is a novel about artists whose fame has faded. The journalist tries to penetrate their lives and present them to the reader, but who gave him the right? Grzela is exceptionally skilful in combining literary fiction with the truth and real-life characters. He proves that the past can never be shut altogether and that it constantly influences the present.
Reviews:
Be My God leaves a mark. Beatiful, artistic and truly human mark in the heart. And totally absorbs.
KRYTYCZNYMOKIEM.PL
It is a neatly written story of how the chance ruling peoples’ fates may convert into a destiny.
ARTPAPIER.COM
While surprisingly uniting the Almodóvar poetics with the journalistic detachment, Grzela reveals the tragic of human’s fate and their unexpected similarity.
WWW.I-KSIAZKA.PL
About his book “Double life of a reporter. Fallaci. Torańska” (“Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska”)
One was born in Florence, the other in Volkovysk. The one from Florence started her work in journalism travelling all over the world, the one from Volkovysk travelling to Kuyavian sovkhoz. The world was divided into the West and the East and they both watched their own part of the world with attention. And they both asked the yet banal question: where does the evil come from? From ideology? From religion? Maybe from a human being.
Remigiusz Grzela wrote about them an important and a wise book. He was not paralised by fear of imminent comparison. Rightly. He is a worthy partner for both: Oriana Fallaciand Teresa Torańska.
Hanna Krall
(the most eminent Polish journalist and reporter)
It is a portrait of two great journalists and their era, which both tried to describe. In their effort of its description, the contemporary history tells its own story like in a lens – full of tensions, disturbances, cruelties. As the efforts to describe, the reportages or novels were not able to affect the sensitivity of the world.
The giant work of Oriana Fallaci and Teresa Torańska, who filled in and published thousands of pages, shows that freedom is never given forever and the wars and hatred (even that hidden in a language) are making shorter or longer breaks.
They talked to everyone, from this or those site. They talked because they wanted to know, to understand and later to describe.
The one, who is not changing and who is not influenced by any efforts of description, reportages or novels is a human being. The history makes the same errors, describes itself again and again with errors.
„The roots of hate” by Oriana Fallaci and „Appendix” and „Beyond” by Teresa Torańska allpublished not so long ago, have not induced any public debate, and they should. They were not on head of newspapers, no argument was raised about them in TV studios. Why?Though they let to understand more and give the diagnosis. Shouldn’t it be the role ofmedia? Did not both fight for media fulfilling this role? Could they found a place forthemselves in a nowaday press? Oriana Fallaci died in 2006, Teresa Torańska in 2013 and it is the whole era. And might be the media has changed, because there are no such fervent journalists, fighting for a place for possibly deepest events description, presented in a possibly widest context? It is not true. There are such journalists. I know them.
Teresa Torańska repeated, that journalists are to inform and to help to understand the world. She added: They do not help. The base of journalism is keeping a distance to politicians. Not to suspect that they made all the wickedness of the world. But to watch, what they are doing from a certain distance. And to hold them to account for the word, they are flooding us with. Then we, the journalists, not the agitators, will become the fourth power – she wrote in December 2006 in a monthly „Press”.
Both named things by the name, did not avoid commentaries and criticism, if something was turpitude in their opinion, they said it straightaway. They could do this, because the quality of their work was undeniable.
Maybe, we, the journalists, simply should read them one more time, shoud hear them again to realize what is the base and the meaning of this proffesion? And then to force the changes on our publishers?
But, first of all, the book goes to Reader, who if reached for it, has the need to talk to legendary journalists, who always said what they think and because of it their texts were read with such emotions. They were brave, independent and had uncommon intuition. They knew what is going on in the air, and they felt what is going to happen. Their books were hitting the nerve of their time.
I saw them like two Veronique from a Krzysztof Kieślowski’s movie. As they were theirown alter ego.
They had much in common, much in difference. Both were uncompromising, both hellishly hard-working. Torańska more emphatic, acute but not crossing the norm. Fallacias other Florentines, acute, uncritical, in opinions had no brakes. I am wondering, what they could tell to each other. When I said to someone that I want to write such a book, I heard: And they met? Teresa and Oriana? No, they did not meet, although sometimes, being close, they missed each other, on the route.
Award
The Best Book of The Year by the „Literary Magazine Books” („Magazyn Literacki Książki”)